Նախիջևանի հայության վերջին ամրոցը` Ազնաբերդ

Բնիկ հայկական տարածք Նախիջեւանի՝ թուրք-համայնավարական խարդավանքով Ադրբեջանին բռնակցումից անմիջապես հետո, խորհրդային կոչվող յոթ տասնամյակներում, քողարկվելով «,բարեկամության,, եւ «,եղբայրու­թյան,, կեղծ դիմակներով, Ադրբեջանն իրականացրեց իր վաղեմի երազանքներից մեկը՝ երկրամասի իսպառ հայազրկումը: Դեռեւս 1920-ական թվականներին կառա­վարական մակարդակով արգելվեց տարածքից 191Ց–20թթ. բոնագաղթւսծ հատկապես խոշոր հայ­կական բնակավայրերի՝ Կզնութի, Այլապատի, Աստապատի, Շահկերտի (Ղազանչի) Աբրակունիսի եւ այլ գյուղերի բնակիչների վե­րադարձը իրենց հայրենի օջախ­ները։ Արդյունքում՝ դարասկզբին Նախիջեւանի բնակչության կեսից ավելին կազմող հայության թիվը զգալիորեն նվազեց։ Այնուհետեւ հետեւողականորեն տարվող հատուկ քաղաքականության հետևանքով հայության թիվը տարի­ների ընթացքում ավելի ու ավելի նվազեց, իսկ 1988թ. նոյեմբեր­յան դեպքերի նախօրյակին կազ­մում Էր ընդամենը 1.5 տոկոս։ Կես տոկոսը կազմում Էին Նախիջեւան, Ջուլֆա քաղաքներում եւ պատմա­կան Գողթնի տարածքի գյուղերում (Ցղնա, Փառակա, Բիստ, վերին Ազա, Դեր, Ռամիս, Տանակերտ, Ալահի, Մեսրոպավան) պահպան­ված հայության բեկորները, իսկ մեկ տոկոսը (շուրջ 1200 մարդ) բնակվում էր պահպանված միակ հայաբնակ խոշոր բնակավայրում՝ Ազնաբերդ գյուղում։ Մանրամասն...